Informuję Was, drogich miłośników Mistrza, że jestem w trakcie przekładu poniższego wykładu, którym zainteresował mnie kilka miesięcy temu pan Dmochowski. Całość włącznie z ilustracjami będzie dostępna wkrótce w bibliotece. Tekst nie należy do łatwych. Praca nad nim idzie dość mozolnie, gdyż angielska wersja, w której go oficjalnie opublikowano, zawiera dużo niejasności logiczno-językowych. Aby jak najwierniej uchwycić myśl autorek, posiłkuję się rosyjskim oryginałem, który otrzymałem dzięki uprzejmości pani profesor Natalii Koptsevej. Jest ona wykładowcą uniwersytetu w Krasnojarsku, filozofem, kulturologiem i religioznawcą. Zdecydowałem się na przekład z chęci podzielenia się z Wami wrażeniem, że natrafiliśmy na odległy głos z zimnej Syberii - ale głos pełen ciepła pod adresem Mistrza. Pozwolę sobie uchylić Wam rąbka tajemnicy:
_____________________________

Czasopismo wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych Syberyjskiego Uniwersytetu Federacji Rosyjskiej.
Numer 5 (2015) 879-900


Trzy obrazy Zdzisława Beksińskiego
O tworzeniu sztuki „po Oświęcimiu”


Natalia P. Koptseva i Ksenia V. Reznikova
Syberyjski Uniwersytet Federalny
79 Svobodny, Krasnoyarsk,
660041 Federacja Rosyjska

otrzymano 18.08.2014, korekta 11.11.2014, zatwierdzono 16.02.2015


Wykład ten poświęcony jest pracy artystycznej Zdzisława Beksińskiego, jednego z najważniejszych polskich artystów nadrealizmu. Praca ukazuje główne okresy biografii artysty, wymienia ludzi sztuki, którzy mieli
wpływ na rozwój indywidualnego stylu artysty, oraz przedstawia wybrane dzieła Zdzisława Beksińskiego.
Szczególną uwagę zwrócimy na dychotomię formy i treści oraz opinie Beksińskiego na ten temat. Artysta ten uważał, że istotą malarstwa jest forma a nie treść. Beksiński kreował formę, natomiast treść powstaje w wyobraźni widza. W dalszej części materiału dokonamy przeglądu trzech dzieł Beksińskiego, na podstawie których wysuniemy następującą konkluzję:

Ujrzeć oczyma duszy ukrzyżowanego Boga, który nigdy nie zmartwychwstanie. Doświadczyć chwili, w której człowiek traci ostatnią nadzieję na zbawienie, będąc bezsilnym w obliczu nieznanego, koszmarnego. W obliczu końca świata i mroku, w którym ożywają potwory równie straszne jak słowa je opisujące. Jedynym zadaniem człowieka jest o tym pamiętać, w każdym momencie życia. Zrozumieć przewrotną naturę słów, zagrożeń jakie niosą i mechanizmy obrony przed nimi. Ochronić najbliższych i siebie przed obróceniem się w kamień trwogi, jaką przynosi nam rzeczywistość.

Ostateczna analiza dzieł Beksińskiego zostanie dokonana przez pryzmat artystycznej koncepcji sztuki „post oświęcimskiej”.


1. Wprowadzenie do sztuki Zdzisława Beksińskiego

W obecnych czasach Zdzisław Beksiński (1929 – 2005) jest już znany na całym świecie. Jego obrazy, rzeźby, fotografie i dzieła stworzone przy pomocy zaawansowanych technik artystycznych, stoją na wciąż nieokreślonej ale ważnej granicy pomiędzy elitarną sztuką dla koneserów i mecenasów sztuki – oraz sztuką popularną wśród autorów blogów internetowych, okupujących liczne nisze rozmaitych serwisów społecznościowych. Z dziełami Beksińskiego utożsamiają się „ciemne” subkultury młodzieżowe hołubiące każdy rodzaj sztuki piekielnej (zarówno starożytnej jak i współczesnej). Cenią go również eksperci awangardy, zaabsorbowani transformacją postaci, twarzy ludzkiej, przedmiotów i stanów świadomości.
Sztuka Beksińskiego osiągnęła wymiar i znaczenie globalne. Jego kreacje są podziwiane na wszystkich zamieszkanych kontynentach. Europejscy, amerykańscy, azjatyccy fani polskiego artysty postrzegają go jako mistrza na miarę naszych czasów. Wyjątkowy artysta, który unaocznił granicę między światem materialnym i duchowym. Zjednoczył metamorfozy historii i transformacje natury. Ujawnił granice wytrzymałości i stanów kruchego, ludzkiego ciała. Geografię twarzy i miejsc, w których każdy pewnego dnia zostaje sam na sam z makabrą i strachem rodzącymi się w otchłani własnej świadomości.
Dzieła Zdzisława Beksińskiego są charakterystyczne dla polskiego surrealizmu. Ten nurt ma uznanie całego świata, a mistrzowie tacy jak Beksiński wpisują się w kontekscie globalnym. Procesów sztuki XX i XXI wieku nie można analizować z pominięciem artystycznych idei i pojęć wniesionych przez innych polskich surrealistów. Wśród nazwisk wyliczanych przez krytyków i badaczy są: Edward Okuń, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Henryk Fantazos, Tomasz Sętowski, Jacek Yerka, Wojciech Siudmak, Piotr Naliwajko, Jarosław Kukowski. Bardzo często surrealistyczną nutę można również znaleźć u takich artystów jak Michał Świder, Bronisław Chromy, Ewa Pello, Joanna Sierko-Filipowska. Oczywistym jest również wymienić takie nazwiska jak: Dariusz Twardoch, Tomasz Prądzyński, Piotr Adamczyk, Jacek Lipowczan, Włodzimierz Kukliński, Damian Kłaczkiewicz.
Jak stwierdzono na pewnym blogu internetowym, istnieją całe „polskie legiony” surrealistów. Dzięki nim mamy możliwość podziwiać mroczne reminiscencje biblijnych światów. I nie można pominąć faktu, że doświadczamy tego wszystkiego dzięki sztuce kraju katolickiego, który wydał na świat papieża Jana Pawła II.

( cdn )